กล้วยตานีพืชเศรษฐกิจ

การปลูกกล้วยในประเทศไทยมีมาช้านาน เริ่มจากปลูกเพื่อทานกันในครัวเรือน จนปัจจุบันปลูกเพื่อการค้า กล้วยที่นิยมปลูกกันทั่วไป ได้แก่ กล้วยน้ำว้า กล้วยหอม กล้วยไข่ กล้วยทั้ง 3 ชนิดนี้มีผู้ปลูกจำนวนมาก

แต่สำหรับอำเภอสวรรคโลกแล้ว กล้วยที่ปลูกกันมากเพื่อการค้าไม่แพ้กล้วยทั้ง 3 ชนิด ได้แก่ กล้วยตานี ซึ่งมีพื้นที่ปลูกประมาณ 8,000 กว่าไร่ มีมูลค่าการผลิตต่อปีกว่า 128 ล้านบาท และพื้นที่ปลูกส่วนใหญ่อยู่ที่ตำบลคลองกระจง ผลผลิตหลักของกล้วยตานี คือ ใบตอง ถือว่ากล้วยตานีเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของอำเภอสวรรคโลก

การปลูกกล้วยตานีเป็นการปลูกแซมกับไม้ผลชนิดอื่น ได้แก่ มะปราง ละมุด ฯ เพื่อใช้เป็นตัวกันลมไม่ให้ใบตองแตกเสียหาย เป็นการปลูกแบบธรรมชาติ ใช้อินทรียวัตถุเป็นหลัก

จากการบอกเล่าประสบการณ์การปลูกกล้วยตานีของนายบุญชอบ เอมอิ่ม เกษตรกรดีเด่น ถึงการปลูกกล้วยตานีให้มีคุณภาพ หลักสำคัญมีดังนี้

การปลูกกล้วยตานี

- สภาพพื้นที่ต้องไม่มีลมแรง และไม่ควรเป็นพื้นที่นา

- การปลูกต้องปลูกร่วมกับพืชอื่นที่สูงกว่า เช่น มะปราง

- ระยะปลูกที่เหมาะสม 2.50 x 2.50 เมตร หรือ 3 x 2.50 เมตร ประมาณ 200-260 ต้น/ไร่

- การให้ปุ๋ย จะให้ปุ๋ย 3 ครั้ง/ปี ได้แก่

ครั้งที่ 1 ปุ๋ยอินทรีย์

ครั้งที่ 2 ปุ๋ยยูเรีย อัตรา 12 กก./ไร่

ครั้งที่ 3 ใช้ปุ๋ยคอก

* สารเคมีไม่ต้องใช้

การเก็บผลผลิต

ผลผลิตหลัก ได้แก่ ใบตอง

- ตัดใบตองครั้งแรก หลังจากปลูกกล้วยได้ 8 เดือน โดยจะตัดต่อเมื่อกล้วยแท่งหน่อแล้ว

- การตัดใบตองกล้วยตานีให้มีคุณภาพในพื้นที่ 10 ไร่ ควรตัดสัปดาห์ละ 1 ครั้ง โดยตัดใบที่ 2-3 รองจากใบเทียน (ใบเทียน คือ ใบกล้วยที่แท่งออกมา ลักษณะใบยังม้วนอยู่) มีลักษณะใบตั้งตรง

เทคนิคการตัดใบตองกล้วยตานีให้มีคุณภาพ

- ใช้ขอเกี่ยวกดใบให้เอนขนานกับพื้นแล้วจึงตัด

- การตัด ตัดช่วงที่ไม่มีน้ำค้าง ช่วงที่เหมาะที่สุด คือ ช่วง 3 โมง - 5 โมงเย็น ถ้ามีน้ำค้างใบจะเปื้อนง่าย

- ช่วง 3 โมง- 5 โมงเย็น ใบกล้วยจะรับแสงมากในเวลากลางวันทำให้ใบอ่อนไม่แตกง่าย
- การตัดแต่ละครั้งให้เหลือหูใบไว้ประมาณ 15 นิ้ว

- เมื่อตัดแล้วต้องรีบเก็บโดยให้ตั้งใบตองไว้กับต้น เพื่อป้องกันการไหลของยางกล้วยไปติดใบ

โรคและแมลง
ภาพที่ 1 : ต้นกล้วยที่ถูกไวรัสเข้าทำลาย
ภาพที่ 2 : แมลงปีกแข็งเจาะทำลายใบ

ลักษณะใบตองที่มีคุณภาพ และตลาดต้องการ (เกรด A)

- ต้องตัดใบรองจากเทียน

- ขนาดความกว้างของใบ ช่วง 8-14 นิ้ว

- ใบไม่มีตำหนิ

- ขอบใบตองต้องไม่มีลักษณะไหม้

- ใบแตกได้ไม่เกิน3 แฉก

ผลผลิตที่ได้ต่อ 1 ไร่

1. ใบตองจะตัดได้ตลอดทั้งปี

- ช่วงเดือน พ.ค. - ธ.ค. ผลผลิต 1,500 ใบ/เดือน/ไร่

- ช่วงเดือน ม.ค. - เม.ย. ผลผลิต 700 ใบ/เดือน/ไร่

รวมผลผลิตทั้งปี 14,800 ใบ/เดือน

2. ปลีกล้วย ผลผลิต 250 กก./ไร่

3. ผลกล้วยอ่อน ผลผลิต 1,000 กก./ไร่

4. ต้นกล้วย เกษตรกรนำต้นกล้วยไปใช้ประโยชน์ได้ 3 ทาง คือ

- นำไปทำเชือก ต้นกล้วยที่ไม่สามารถ ตัดใบได้ 1 ต้น สามารถทำเชือกได้ 1.5 กก. (น้ำหนักแห้ง) หรือประมาณ 300 กก./ไร่

- นำต้นกล้วยไปคลุมหน้าดินไม้ผลชนิดอื่นๆ เช่น มะปราง ละมุด ในช่วงแล้ง

ถ้าใช้คุม 2 ชิ้น ในช่วงฤดูแล้งไม่ต้องให้น้ำต้นพืชเลย เพราะน้ำจากต้นกล้วยจะช่วยให้ความชื้นในดินได้นาน 4 เดือน

- ต้นกล้วยที่แทงหน่อมามากเกินความจำเป็น สามารถนำไปประกอบอาหารได้

5. ผลกล้วยสุก จะมีกลิ่นหอม รสชาติอร่อย เหมาะสำหรับนำไปประกอบอาหารและการทำขนมจะคงสภาพได้ดีกว่ากล้วยชนิดอื่น ข้อเสียคือ มีเมล็ดมาก ก่อนนำไปประกอบอาหารต้องเอาเมล็ดออกก่อน

การตลาด

1. ผลผลิต (ใบตอง) ที่ตำบลคลองกระจงส่งตลาดทั้งในประเทศ (ในจังหวัดและนอกจังหวัด) และต่างประเทศ เป็นมูลค่า 180,000 - 360,000 บาท/วัน

2. ผลผลิตปลีกล้วย ประมาณเดือนละ 83 ตัน ๆละ 2,000 บาท มูลค่า 166,000 บาท/เดือน

3. ผลกล้วยอ่อน ประมาณเดือนละ 300 ตันๆละ5,000 บาท มูลค่า 1,500,000 บาท/เดือน

4. เชือกกล้วย เกษตรกรที่ผลิตเชือกกล้วยจำหน่ายมีไม่มากเนื่องจากส่วนใหญ่จะทำเป็นรายได้เสริม โดยจำหน่ายกิโลกรัมละ 8 บาท

5. ตลาดรับซื้อใบตองกล้วยตานี

- ตลาดในประเทศ ได้แก่ ตลาด อตก., ตลาดมหานาค, ปากคลองตลาด, ตลาดไทย และตลาดสี่มุมเมือง ภาคอีสาน ได้แก่ ขอนแก่น ภาคเหนือ ได้แก่ เชียงใหม่ ลำปาง

- ตลาดต่างประเทศ ได้แก่ อเมริกา, ยุโรป, ไต้หวัน, ฮ่องกง

- ตลาดที่สามารถขยายได้ ได้แก่ ญี่ปุ่น, จีน และแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

6. การคัดเกรดใบตอง แบ่งเป็น 3 เกรด

เกรด A ส่งตลาดต่างประเทศและกรุงเทพฯ

เกรด B ส่งตลาด ขอนแก่น และภายในจังหวัด

เกรด C ส่งตลาด ลำปาง เชียงใหม่

ข้อจำกัดของการปลูกกล้วยตานี

1. สภาพการปลูกต้องปลูกร่วมกับพืชอื่นเพื่อกันลม

2. ต้องศึกษาด้านการตลาด

แหล่งความรู้ (คุณกิจ)
นายบุญชอบ เอมอิ่ม เกษตรกรดีเด่นจังหวัดสุโขทัย โทร. 081-8881739

นายจำนงค์ แดงเรือ เกษตรกรผู้ปลูกล้วยตานี

นางสาวสมัย กลมกล่อม เกษตรกรผู้ปลูกล้วยตานี

ผู้ถอดความรู้ (คุณอำนวย)
นางเยาวธิดา ศักดิ์พงศ์สิงห์ นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรชำนาญการ

นางสาวหทัยทิพย์ แท่นทอง นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรปฏิบัติการ

ผู้จดบันทึก (คุณลิขิต)
นางสาวหทัยทิพย์ แท่นทอง

เนื้อหาที่เกี่ยวข้อง